علائم، علل و روش‌های درمان فتق ناف در نوزادان

فتق ناف در نوزادان یکی از مشکلات شایع در دوران نوزادی است که بسیاری از والدین هنگام مشاهده برآمدگی در ناحیه ناف کودک خود، نگران آن می‌شوند.

این مشکل اغلب بی‌خطر است و در بسیاری از موارد خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی شرایط نیاز به بررسی و حتی درمان جراحی دارد.

آگاهی از علائم، علت‌ها و روش‌های درمانی، به والدین کمک می‌کند تا در زمان مناسب به پزشک مراجعه کرده و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنند.

علائم فتق ناف در نوزادان

مهم‌ترین علامت فتق ناف، برآمدگی در ناحیه ناف است که معمولاً هنگام گریه، سرفه یا زور زدن نوزاد بیشتر نمایان می‌شود و در زمان آرامش کاهش می‌یابد.

این برآمدگی نرم است و معمولاً با فشار آرام به داخل شکم برمی‌گردد. سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی‌قراری یا گریه بیش‌ازحد نوزاد
• حساسیت به لمس ناحیه ناف
• تغییر رنگ یا التهاب در پوست اطراف ناف (در موارد پیچیده)
• در صورت مشاهده قرمزی، تورم زیاد یا سفت شدن فتق، مراجعه فوری به پزشک ضروری است، چون ممکن است نشانه گیر افتادن یا انسداد باشد.

علل ایجاد فتق ناف در نوزادان

در دوران جنینی، روده‌ها از طریق ناحیه ناف وارد شکم می‌شوند و پس از کامل شدن رشد، دیواره شکم بسته می‌شود.

اگر این ناحیه به‌طور کامل بسته نشود، روزنه‌ای باقی می‌ماند که منجر به ایجاد فتق ناف می‌شود. از جمله عواملی که می‌توانند خطر بروز این مشکل را افزایش دهند:

• تولد زودرس (نارس بودن نوزاد)
• وزن کم هنگام تولد
• سابقه خانوادگی فتق ناف
• نژاد (در برخی گروه‌ها مانند نوزادان آفریقایی‌تبار شایع‌تر است)

این مشکل در نوزادان دختر و پسر به‌طور یکسان دیده می‌شود.

آیا فتق ناف خطرناک است؟

در بیشتر موارد، فتق ناف در نوزادان بی‌خطر بوده و تا سن ۲ سالگی به‌طور طبیعی بسته می‌شود. با این حال در برخی شرایط، فتق می‌تواند باعث گیر افتادن روده یا انسداد شود.

در چنین مواردی، جریان خون به بخش بیرون‌زده مختل می‌شود و این وضعیت نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

علائمی که می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت اورژانسی باشند:

• درد شدید در ناحیه فتق
• عدم بازگشت برآمدگی به داخل شکم
• استفراغ مکرر
• بی‌قراری شدید و مداوم

تشخیص فتق ناف در نوزادان و کودکان

تشخیص فتق ناف معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک با مشاهده برآمدگی و بررسی واکنش آن به فشار آرام، وجود فتق را تأیید می‌کند. 

در موارد مشکوک یا برای بررسی عوارض، ممکن است سونوگرافی تجویز شود، هرچند اغلب نیازی به تصویربرداری نیست.

درمان فتق ناف در نوزادان

درمان بسته به شدت فتق و سن کودک متفاوت است:

درمان غیرجراحی (انتظار و مراقبت)

اکثر موارد فتق ناف در نوزادان تا سن ۲ سالگی بدون نیاز به درمان خاصی بسته می‌شود. والدین باید با رعایت نکات مراقبتی، از تشدید فتق جلوگیری کنند.

استفاده از سکه یا چسب روی ناف به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و ممکن است عفونت ایجاد کند.

جراحی فتق ناف

در صورتی که یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند:

• فتق تا سن ۳ یا ۴ سالگی بسته نشده باشد
• فتق خیلی بزرگ باشد (بیش از ۱.۵ سانتی‌متر)
• احتمال گیر افتادن یا عوارض وجود داشته باشد

جراحی فتق ناف در نوزادان یک عمل ساده و کم‌خطر است که معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و نوزاد در همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می‌شود.

مراقبت‌های پس از جراحی فتق ناف

بعد از عمل جراحی، والدین باید نکاتی را رعایت کنند:

• نگهداری پانسمان خشک و تمیز
• جلوگیری از فشار به ناحیه عمل
• مراجعه منظم برای ویزیت‌های پیگیری
• توجه به علائم هشدار مانند تب، تورم، قرمزی یا ترشح

دوره نقاهت اغلب کوتاه است و نوزاد بعد از چند روز به وضعیت عادی بازمی‌گردد.

آیا می‌توان از فتق ناف در نوزادان پیشگیری کرد؟

فتق ناف در نوزادان معمولاً قابل پیشگیری نیست چون به ساختار مادرزادی مربوط است. با این حال، مراقبت صحیح در دوران بارداری، جلوگیری از زایمان زودرس و تغذیه مناسب مادر ممکن است در کاهش عوامل خطر مؤثر باشد.

همچنین والدین باید از روش‌های غیراصولی مانند چسباندن سکه روی ناف یا فشار دادن مکرر آن اجتناب کنند، چون این کارها نه‌تنها کمکی به درمان نمی‌کنند، بلکه ممکن است باعث عفونت یا آسیب بیشتر شوند.

نتیجه‌گیری

فتق ناف در نوزادان یک مشکل نسبتاً شایع اما معمولاً بی‌خطر است که اغلب بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد.

با این حال، شناخت علائم هشدار و مراجعه به‌موقع به پزشک، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض احتمالی دارد. جراحی نیز در موارد خاص به عنوان یک درمان مؤثر و ایمن در نظر گرفته می‌شود.

در صورتی که فرزند شما علائم مشکوک به فتق ناف دارد یا نیاز به بررسی تخصصی دارد، دکتر اشجعی، متخصص جراحی عمومی و کودکان، با سابقه درخشان در درمان انواع فتق، آماده ارائه خدمات پزشکی به کودکان دلبند شماست. با مشاوره تخصصی و برخورد مهربانانه، اطمینان خاطر والدین تضمین می‌شود.

دکتر بهار اشجعی دارای بورد فوق تخصصی در جراحی کودکان و نوزادان از پزشکان منحصر به فرد و ماهر در زمینه جراحی اطفال و کودکان در تهران هستند، ایشان دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه شهید بهشتی تهران گذراندند و بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی به تحصیل در رشته جراحی عمومی در دانشگاه شهید بهشتی تهران پرداختند، بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی در رشته جراحی عمومی، در رشته جراحی اطفال پذیرفته شدند و دوره جراحی اطفال را در دانشگاه علوم پزشکی تهران گذراندند و موفق به کسب رتبه اول کشوری در برد فوق تخصصی جراحی اطفال شدند.

راه های ارتباط با ما

مطب: تهران ـ انتهای بلوار کشاورز، رو به روی درب شرقی بیمارستان امام خمینی، ساختمان شیشه ای سبز، پلاک ۳۷۰ ساختمان ۴۱۶ طبقه ۳ واحد ۱۹

تلفن:

۰۲۱-۴۴۸۰۶۶۶۸

 ۰۲۱-۴۴۸۴۱۸۶۲

بیمارستان کودکان تهران: تقاطع خیابان طالقانی و ولیعصر، روبروی جهاد کشاورزی، پلاک ۴۵۴

بیمارستان لاله شهرک غرب: تهران ، شهرک غرب ، فاز ۵ ، خیابان سیمای ایران ، نبش فلامک جنوبی

 منبع: https://dr-ashjaei.com/